ang sangputanan sa makasasala

--Dili mahimo, Elvira; sultihan kó gayud si Tatay ug si Nanay mó ningatong pagkabutang; sultihan ko silį nga kitį naghinigugmaay ug angakong mga tinguha pulós matarong ug dili ang pagpasipala kanimo.--Ayaw lagķ intawon ug sultihi, Luis. Kasab-an unyį akó, paw-on. æDilika bį malooy kanako?Maó kini ang nabati nga sulti sa duhį ka mga binihag ni Cupido,sa taliwala sa usį ka tanaman nga anaa mahimutang sa luyó sa usįka Simbahan.Ang kagabhion matahum uyamut. Ang Bulan nagakasalop na, daw naikognga modan-ag niadtong duhį ka kalag nga nagkinahanglan sa kangitngit,kanang tabil nga dakś ug maitum sa Kinaiya nga gihalaran sa mganaghigugmaay, aron motabon sa ilang mga paniba sa dugós nga matam-issa gugma.Gabii. Ika 7 ang takna. Usį ka tigulang lake, nga nagsapót sa usį kaamerikanang malinis, misakį sa balįy ni Elvira ug naghatag "maayonggabii".--Maayo, dayón--mitubag si Capitįn Martin, amahan ni Elvira ngatigulang usab.Ang misakį maó si Don Severino, amahan ni Luis, nga nagpahayagpag-ingon:--Capitįn Martin, unsaon ta mįn. Ingon kanato nga tigulang nį, kitįna usab ang magtuman sa tuyo sa atong mga anak. Mianhi lagķ akó aronsa pagpahayag kaninyo nga si Luis, ang bata kó, buut mangasawa sainyong bulak nga si Elvira. Akó, sa akong bahin, uyon sa iyang tuyo.--æNagkasabut na bį silį?--misunį si Capitįn Martin.--Kanį kay gisugo akó ni Luis, dayįg na lang nga humana nilasabuti. Mogulį na bį lang ang uhong kong wala pay daog-dog.--Kanį amo pang pagasabutan, Iyo-Binoy, ug balik lamang dinhi tapusang tuló ka adlaw.Si Don Severino nanaog nagkatawį.Gabii gihapon. Nagatubangay pagsulti si Capitįn Martin, si Carlotanga asawa niya, ug si Elvira. Kining ulahi malipayon kaayo, nagsaligkatawa, nagpakilokilo sa iyang mata kang Plįcido, ang suluguonniya ug ni Luis, ug magdadala sa ilang mga sulįt. Si Plįcido maoybinatonan usab sa balay ni Capitįn Martin. Kini, sa walį madugay,nagpahayag pagingon:--Si Luis, ang anak ni Don Severino, mangasawa kang Elvira. æMouyonka bį niini, Carlota?--Sa akong bahin--mitubag si Carlota--uyon akó. Ang banay niLuis, dungganan man usab, ug siya si Luis akong nailį nga buotan,mahilumon. Labut pa, panahon na usab nga minyoon ta nį si Elvira. Dugayna siyang nag-antus..Alaut nga anak kó! ... Walįy palad!...Ug si Carlota, ang mapinanggaong inahan, mihilak kay nahinumdam samga pagantus sa iyang anak, sa palad nga mapintas nga gipaangkonkaniya sa Kalangitan.--Ayaw paghilak Carlota--giam-aman ni Capitįn Martin. Si Elvira maluwasnį. Ayaw pagsaba kay hibaloan unya hinoon sa mga tawo....Si Capitįn Martin nagsulįt dayon kang Don Severino ug ilang gikasabutannga ang kaminyoon sa ilang duhį ka anak himoon sa katapusan niadtongbulana, Diciembre.Adlaw nį sa likodlikod. Ang kadasig ug kalipay naghari. Si Plįcido,ang nakasusi ug nahibaló sa tanang kinabuhi ni Elvira, miingkib saiyang dila, gikulbaan ug nagkanayón: "Pasayloa akó Bathala; akó walįylabut sa tanįng gibuhat ni Elvira; akó usį lang ka suloguon".Usa ka tawong nagkamisin misulod sa balįy ni Capitįn Martin uggihatag ang usį ka sulat alang kang Elvira. Ang maong sulįtnagingon: "Maluibon: Walįy sapayįn nga akó imong talikdan ugkalitan pagluib. Dunay Bathala nga maalam gihapon mosilot sa mgamabudhion. Gipalabķ mó ang usį ka batan-ong burong ug gitalikdan mókining karaang tag-iya sa imong kalag ug lawas. æHain na ang atonganak? æHain mó tagoa? Walįy ulaw!Ang kalipay mó dili magdayon; pagbantay. Paghinulsul nga daan!Victor CORDOBASi Elvira tapus ug basa ning sulįt, miluspad ug natumba: gipanawan. SiPlįcido, ang bugaw niya, miduol pagkalit ug gikuha ang makalilisangsulįt; iyang gitago ug gisulod sa bulsa, nalisang nga hibaloan angmga makalilisang pulong ni Victor.Gabii. Madulom ug matugnaw. Apan sa balįy ni Capitįn Martin angkatugnaw walį mabati, ni ang haguros sa hangin nga bagyohon. Ang tanangkasingkasing nagdilaab sa kalipay ug sa babį sa tanang dinapit nakita,daw bulak nga walįy pagkalaya, ang pahiyom, ang katamisan....Mao nį ang kasal ni Luis ug ni Elvira. Niadtong gabhiona gihimo ang"recepcion" ug sayaw nga gipasidungog sa bag-ong magtiayon alang sailang kahigalahan.Ug si Plįcido æhain na? Si Plįcido nanaog sa silong ug milingkod sapultahan. Nalisang, malusparon, walįy umoy ug naghilįk. Siya nakailįkang Victor nga maoy tawo nga mabangis ug dili mahadlok kong dunaybuut buhaton. Miilį siya nga si Victor gilimbungan ug nga si Elviraangay bitayon. Gihikap ang sulįt ni Victor sa iyang bulsa ug nagsultisiya dang usį:--Pasayloa akó, Bathala kó. Akó walįy salį; akó gisugo lang, ugangay magtuman. Vķctor, si Plįcido, ang karaan mong higala, dilimagbudhi kanimo.Ug nagbakhó siya, nagbasul sa iyang salį, naghinulsul.... Ug sataliwala sa iyang mga pag-antus, nahikatulog.Ang sayaw nagapadayon sa taas sa balįy ni Elvira. Madasigonkaayo. Kasaba, hudyaka, honi........Ang mga "rag", "two--step" "waltz"nagsunodsunod: walay bugto. Si Elvira ug si Luis misayaw ug nagparissilang duhį.Usa ka tawo nga walį hiilhi, nagpinurong, nagkamisin lang ugnagkalsonis ug purol, midasmag sa pultahan sa silong ug misulod. Usįka diyutayng putos maó ang iyang dalį. Giduol si Plįcido nga natulogug gipamulongan pagingon:--Pahawa, pahawa dinhi; palayó, kong ikaw dili buut silotan saimong salį.--Vķctor! Vķctor! Pasayloa akó!--Walįy pasaylo alang sa mga mabudhion! Mga tawo nga ingon kaninyoangay dugmukon, punggotan sa liog, patyon....--Matuod ang mga pulong mó; apan æmatarong bį nga lakip ang mga walįysalį, ingon nianang mga dinapit sa taas, imong silotan sa kamatayon?--Lakip silang tanįn! Ang ilang kalipay dili matarong, maoy usį kapagyubit, kay silį nahibaló sa kahimtang namong duhį ni Elvira. KanįngPari nga nagkasal kanila maó ang gabunyag sa among anak! Apan, æhainnį ang anak kó? hain si Nenita?Ang mga matį sa tawong nagpinurong nanglugmaw sa luhį. Daw nahinumdumsa usį ka binuhat nga sumpay sa iyang kinabuhi; daw nagatan-awsa pagkawalį ug pagbiyang dayong nķng kalibutan sa usį niya kaanak. Mihunong pagsulti. Mipasilang sa usį ka lungag ug misugat saiyang mga matį si Elvira ug si Luis nga nagsayaw gihapon, samtang siDon Severino, hupong sa kalipay ug bino, naglaylay. Ang mga matį satawo misiga daw kilat ug misinggit pagingon:--Mga banyaga! Karon matapus kitang tanįn!--æUnsay buhat mó?--misinggit si Plįcido nga midagag kusog sa pagtan-awnga ang putos nga dalį sa tawong nagpinurong giduslitan.Usį ka pagbutó nga makalilisang ug nakapakurog sa tibuok lungsod,nabati. Ang tanįng mga molupyo namangon ug gikuyawįn tungud sa kasipįnga milanog. Ang balįy ni Elvira nadugmok ug gilupad. Mga lawas satawo nga napikaspikas, nakita nga nawasigwasig sa kadalanan.Midugok ang mga punoan. Ang mga pagsusi gihimo. Hibaloan nga anggiduslitan sa silong sa balįy maoy usį ka bomba sa dinamita. Gihipusang mga patay ug samarįn. Hikaplagan ang usį ka babaye ug lake nganaggakus, apan pulós samarįn: maó si Elvira ug si Luis nga hiatlannagsayaw sa pagbutó.Ang tibuok lungsod nagubut. Walį makatulog tungud sa kalisang. Tanįnpulós pangotana kong kinsay nagbutag dinamita. Si Pari Tomas,ang nagkasal, natuló ka piraso ang iyang lawas. Ang mga lingganaynagbuntag pagbagting sa "agonķas".Sa pagkabuntag, tungud kay walįy nanug-an, gidakop sa mga punoanang tanįng mga silingan ug nanan-aw sa sayaw dihį sa silong, ugpinusasan ang kamut, gisunodsunod sa mga polis, sa Piskal ug ubanpang mga punoan. Usį ka tawong nagkurog, si Plįcido, miduol pagkalitug gipahayagan ang Piskal sa ingon:--Ginoo, kining tanįn ninyong dinakpan walįy salį. Buhii silį ug asoyanko kamó sa matuod. Ang nagduslit ug nagbutag dinamita maó si VictorCordoba, karaang hinigugma ni Elvira. Si Victor iyang gibudhian, ugdili lamang gibudhian, kong dili gikuhaan sa iyang kalipay: maó angiyang anak, ang anak nilang duhį ni Elvira. Oh! pagkamakalilisangitug-an! (Si Plįcido mihilak ug walį makatapus pagsulti).--Padayon, padayon pagtug-an kay dili kį maunsa--miingon ang Piskal.--Aron sa pagtago sa mga matį sa iyang bag-ong hinigugma nga si Luis,ang iyang anak nga may tuló pa lang ka bulan, gipatay ug akó maó angnaglubong sa ilalum sa ilang balay, sanglit maó ang binatonan ngaiyang sinaligan. Niining tanįn walįy laing nahibaló kong dili kamidang duhį. Gitalikdan niya ang amahan sa bata nga, iyang gianak ugnamana kang Luis, usį ka batan-ong sapian, apan walįy hibangkaagan. SiVictor nangita sa iyang anak, bungang matahum sa iyang unang mgagugma, ug walį namo tug-ani. Si Victor nagpadalag sulat kang Elviraug nagpahibaló sa iyang pagabuhaton. Kining sulata anķa basaha ninyo(gitunol ang sulįt nga iyang gitago sa pagkatumba ni Elvira). Ang salįni Elvira dakś kaayo ug angay silotan sa usį ka silot nga mapintas samasa gipahamtang ni Victor kaniya. Busa, kong kamo nangita sa makasasala,nga bitayon ninyo dili kining mga walįy salį nga dinakpan, dili usab siVķctor nga gibudhian, kong dili si Elvira ug kining alaut nga sulugoonniya nga naglubong buhi sa usį ka bata nga "inocente". Nianang dapitnga gibutangan sa dinamita, anaa dihį ang lubong sa alaut nga anakni Victor ug dihį karon inyong makita ang mga bukog sa namatay kayang yuta nagisi aron kahį dili matago ang makalilisang salį".Ang Piskal namahid sa iyang agtang nga gisingot, walį makatingog,ug nagsugo gilayón nga buhian ang tanįng dinakpan.Ang mga punoan miadto sa Tambalanan, aron sa pagsukót kang Elvira nganagkadugo sa iyang mga samįd; apan kini himatyon nį ug nagpangyamyampag-ingon:--Pasayloa akó, Victor! ... Akó gisilotan sa Langit ... Oh! anak kó,pinalangga kong Nenita ... æhain ka nį?Ang kamingaw ug kahilum mihari pagkalit. Ang mga "Hermana de Caridad"nangluhod ug nangadye. Ang Piskal ug kauban midukó ... Si Elviramiginhawag hataas ug ang iyang kinabuhi natapus....