Monday, September 29, 2008

divorcio


Divorcio! Divorcio!

Mao kini karón ang butang nga ginahisgotan sa kadaghanan; sa mga minyo ug dili minyo, sa mga sunoy ug mga dumaga.
-Kinsay magpakahilum saatubangan sa usa ka butang nga nagdala ug mga kadautan nga, matud pa sa mga pari, labaw pa kay sa tanang kayo sa ispidno?
Tungud niana, si Utay ug si Sidó, usa ka palarang magtiayon, among hingdunggan nga naglantugi. Ika 9 kadto ang takna sa gabii.
Si Utay, tapus manihapon, mipadulong sa hawanan sa balay, nagtuwang-tuwang sa usa ka lingkoranan nga Viena, namaypay ug unya misinggit pagingon:--Sidó, Sidó, umari ka; aduna akoy ipangotana kanimo. Si Sidó, nga didto sa kosina nagpakaon sa iró, midalidali pagpanghunaw ug giduol si Utay.
---Unsa na Utay?
---Unsa ba kanang gibutang sa Bag-ong Kusog nga konó adunay"divorcio", nga mabulag ang mga minyo, nga balaod sa kabulagan,nga kini, nga kadto...?
---Maayo kana, Utay; kinahanglan gayud nga aduna kitay balaod samaniana....--æKay unsa man lagķ kanį?--misuna si Utay.
--Ang mga magtiayon nga dili magkauyon ug wala na maghinigugmaay, tugotan sa balaod sa pakigbulag ug tugotan usab sa pagminyo pag-usab.
---Nan --uyon ka niana?--nangotana si Utay.
---Uyon kaayo--mitubag si Sidó.--Bisan ibala akó sa kanyon, buut akónga adunay balaod sa kabulagan.
---Ah, dakung lampingasan! -Uyon ka diay sa "divorcio" kay buut ka makigbulag kanako, no? Walay "conciencia"....
---Utay, pamatia akó. -Nabuang ka nga dili mó tagaan ug kagawasan ang tawo ug ang gugma sa tawo? ---nganong dili bulagon ang usa ka magtiayon nga magsali lag away ug kanunay kinarwasay sama sa iring ug iró? Mabulag man gani ang mga kaluha nga managlingkit sa ilang pagkatawo, -ang mga magtiayon na hinoon ang dili?
---Uy, saba diha!--misinggit si Utay.--Nakabig kini ni Utik, kanangkuwanggol nga _escribiente_ nga buut makigbulag sa iyang asawa kay naibog sa usa ka "bailarina".
---Utay, akó uyon lagi. Bisan patyon!
---"Pues" dili akó uyon."--misingka si Utay.
---Ayaw paningka diha.
---Dili usab akó buut nga ikaw magpatakag sulti nianang mga binuang sa akong atubangan.
---Utay, ayaw ug upsa ang akong pailob!--mihulga si Sidó.
---Upson kó ang imong pailob. Ang dili makaantus kanako, nga manaog ning akong kaugalingon!
---Ikaw maoy angay manaog karon dayón.
---Dili akó manaog; kaanindot mog nawong nga magpakanaog sa akong balay nga kaugalingon--mikulihad si Utay.
---Dili ka manaog?
---Dili akó manaog, bisan patyon usab.
---Babaye kang walay ulaw nga misupak sa "divorcio", aron ingnon. Phué!--nanluwa si Sidó.
---Ikaw usab pustantis (protestante) nga lampingasan nga miuyon sa"divorcio" kay buut magminyo sa sapi ni Duray, bisan kini pandakon ug ang nawong puti pay dangol.
Si Sidó walį na makaantus sa mga sulti sa iyang asawa; napalong ang iyang panan-aw, migunit sa "garrote" ug giligid ug bunal si Utay. Kini napaligid sa hawanan ug napakamang. Unya gisakwat ni Sidó ug gipaligid sa hagdan. Si Utay nagligidligid sa hagdan daw baril sa sirbisa. Sa pag-abut sa yuta, si Utay mitindog ug midagan padulong sa balay sa iyang igsoon, diin didto na lang mohigda nianang gabhiona.Nakita sa mga silingan, nga niadtong gabhiona nahikugang tungud sa gubat ni Utay ug ni Sidó, nga ang alaut nga asawa napunó sa lagum ug ang ulo nasisi tungud sa mga bunal sa "garrote". Ang iyang kamut nga wala nakimay pa.
Sa pagkabuntag, ang mga molopyo sa balangay nagpundok-pundok sa kadalanan ug walay laing gisultihan kong dili ang mga samad ni Utay.Ang mga kadapig sa "divorcio" nagkanayón: "Maayo da. Maayo bitaw ngaadunay "divorcio". Buwahan ang asawa nga magsubi-subi, pikahan dayon sa bugha".
Ug ang mga kaaway usab sa kabulagan, nagkanayón: "Maó na gayud ang magtiayon: manag-away gihapon. Siya si Utay angay mag-antus kay bana man niya".Tapus kini ipamulong, mibuthó si Utay nga nagdali paglakaw. Ang nawong punó sa lagum ug ang ulo gibangutag tinabas kay samdan. Ang bukton usab niyang wa gibugkusan ug gibitay sa usa gihapon ka tinabas kay napiang.Ang nawong sa alaut nga asawa, nagkusmod, daw "leon" nga kumakaog tawo.Usa niya ka higalang karaang, si Damiana, sa pagkakita kaniya,nangotana gilayon:
---Naunsa ka ugod?
---Gitampasan ni Sidó.--Nan, -asa ka man karón?
---Adto sa Hukmanan: mangayo akog "divorcio"!
---Susmarosip! æMakigbulag ka?
---Makigbulag!--mitubag si Utay nga nangisog.
---Hunahunaa nga....
---Makigbulag gayud akó! "Divorcio", "divorcio" gayud ang tambal niini. -Kinsay maka-antus sa usa ka banang mananap?
Human nilag sulti, si Utay nagpaturatoy ug lakaw sa dalan ug nagkibut-kibut ang baba. Kutob sa mangotana kaniya kong asa siya,gitubag dayon:--Nangita akog "divorcio". Patyon akó ni Sidó.

No comments: